Zmiany w przepisach dotyczących skargi nadzwyczajnej oraz mianowania asesorów w sądach powszechnych przewiduje nowelizacja ustaw o Sądzie Najwyższym i ustroju sądów, którą we wtorek podpisał prezydent Andrzej Duda. Nowela trafiła na biurko prezydenta po tym, jak 16 maja opuściła Senat.
Uchwalona przez Sejm 10 maja i przyjęta przez Senat 16 maja nowelizacja autorstwa posłów Prawa i Sprawiedliwości dotyczy między innymi skargi nadzwyczajnej. Przewiduje, że skarga do Sądu Najwyższego na prawomocne wyroki polskich sądów, które uprawomocniły się przed jej wejściem w życie, będzie mogła zostać złożona wyłącznie przez Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich.
Obecnie złożyć może ją - także w odniesieniu do wyroków uprawomocnionych przed wprowadzeniem nowych przepisów - osiem podmiotów. Są wśród nich między innymi Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Finansowy oraz prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Do zbioru przesłanek uzasadniających złożenie skargi nadzwyczajnej dodano "wstępny warunek". Jak napisano w uzasadnieniu, "w myśl zmienionego przepisu, skargę nadzwyczajną będzie można wnieść niezależnie od zaistnienia bardziej szczegółowych przesłanek (...) tylko wtedy, gdy będzie to absolutnie niezbędne z punktu widzenia zasady demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej".
Prezydent będzie mianował asesorów
Nowela wprowadza też zmiany w Prawie o ustroju sądów powszechnych dotyczące mianowania asesorów sądowych. Zgodnie z ustawą miałby dokonywać tego nie - jak obecnie - minister sprawiedliwości, lecz prezydent. Zgodnie z nowelizacją Krajowa Rada Sądownictwa będzie mogła wyrazić sprzeciw wobec kandydata na stanowisko asesorskie na etapie procedury poprzedzającej mianowanie asesora sądowego przez prezydenta.
Prezydent - zgodnie z nowelizacją - miałby także obowiązek zasięgnięcia opinii Krajowej Rady Sądownictwa przed wyrażeniem zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego Sądu Najwyższego, który osiągnął wiek przejścia w stan spoczynku, czyli 65 lat.
W związku z wprowadzanymi zmianami nowelizacja modyfikuje też zapisy ustaw o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury oraz o Krajowej Radzie Sądownictwa. Nowelizacja ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Kolejne nowelizacje
Z kolei w środę w życie wejdzie wcześniejsza nowelizacja ustaw o ustroju sądów powszechnych, Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa. Zmiany zakładają m.in. dwustopniową procedurę konsultacji przy odwołaniu prezesa sądu. Nowela zakłada też zrównanie wieku przejścia w stan spoczynku kobiet i mężczyzn sędziów do 65 lat. Jednocześnie pozostawiona została kobietom sędziom możliwość przejścia w stan spoczynku w wieku 60 lat, niezależnie od stażu pracy.
Spór z Komisją Europejską
W grudniu ubiegłego roku Komisja Europejska uruchomiła wobec Polski procedurę z art. 7 Traktatu o UE. Dała Polsce trzy miesiące na wprowadzenie w życie rekomendacji dotyczących praworządności.
Część spornych kwestii została już przedyskutowana przez obydwie strony. Obecnie Komisja domaga się dalszych ustępstw ze strony Polski.
Wątpliwości Komisji Europejskiej budziły między innymi przepisy dotyczące skargi nadzwyczajnej. Komisja rekomendowała Polsce rezygnację z tego instrumentu.
Wiceszef KE Frans Timmermans oznajmił w zeszłym tygodniu przed rozpoczęciem spotkania unijnych ministrów do spraw europejskich, że na obecnym etapie nie ma szans na wycofanie przez Komisję art. 7 uruchomionego przez KE w związku z obawami o stan praworządności w Polsce. Na późniejszej konferencji prasowej Timmermans wyraził nadzieję, iż w najbliższych tygodniach uda się dojść do porozumienia z polskim rządem w sprawie praworządności. Podkreślił, że osiągnięto pewne postępy, nadal jednak niewystarczające.
Premier Mateusz Morawiecki wyraził zaś w ubiegły czwartek zadowolenie z faktu, iż Komisja Europejska dostrzega pozytywne zmiany wprowadzone w polskim sądownictwie.
Autor: js//now / Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Krzysztof Sitkowski/KPRP