Krew na ulicach, poprzewracane tramwaje i ślady po kulach. Pod koniec czerwca 1956 r. Poznań wyglądał jak po wojnie. Pierwszy w PRL zryw robotników przeciwko władzy ludowej ta władza krwawo stłumiła. Zginęło co najmniej 58 osób, kilkaset zostało rannych, a około 700 aresztowano.
O godz. 6.30 w Zakładach im. Józefa Stalina Poznań zawyły syreny. Robotnicy wyszli na ulice i w milczeniu ruszyli w kierunku centrum miasta, domagając się poprawy warunków bytowych.
– Nastrój był radosny i podniosły – wspomina Aleksandra Banasiak, uczestniczka tamtych wydarzeń.
Nikt wtedy jeszcze nie wiedział, jak bezlitosna okaże się władza ludowa i jak krwawy to będzie dzień. 28 czerwca 1956 r. zapisał się w historii jako Czarny Czwartek.
Rozmowy skończyły się fiaskiem, zaczęli strajk
W 1950 r. komunistyczne władze założyły, że w ciągu sześciu lat przemysł wzrośnie o 85-90 proc., a rolnictwo o 35-40 proc. "Podkręcano" normy do wyrobienia, warunki życia się pogarszały, a ludziom zaczynało brakować nawet jedzenia. To doprowadziło do buntu.
– Zarabialiśmy grosze, a pracowaliśmy po 12 czy 20 godzin, by wykonać ten plan sześcioletni – wspominał Franciszek Brzóska, ówczesny pracownik Zakładów im. Józefa Stalina Poznań i uczestnik poznańskiego Czerwca 1956 r.
Dnia 27 czerwca wycieczka gości zagranicznych przebywających na Targach Poznańskich zwiedzała wielkie zakłady przemysłowe ZISPO. Przewodnicy i tłumacze opowiadali cudzoziemcom o doskonałych warunkach pracy robotników, o ich dobrych zarobkach i sprawnym funkcjonowaniu fabryki. W dwadzieścia cztery godziny później w Poznaniu wybuchł strajk generalny. Strajk ten rozpoczął się właśnie w zakładach ZISPO
"Wolna Europa" - biuletyn informacyjny z września 1956 r.
Z zakładów Stalina na plac Stalina
Około godz. 6.30 robotnicy ZISPO wyszli z zakładu i ulicą Dzierżyńskiego ruszyli w kierunku centrum. Wkrótce do protestujących przyłączyli się pracownicy z innych miejsc, m.in.: Zakładów Naprawy Taboru Kolejowego, Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, Zakładów Przemysłu Odzieżowego Modena, Wiepofamy, Zakładów Graficznych im. Marcina Kasprzaka.
Dyrektor w jasnym ubraniu w zajezdni na Gajowej wstrzymał wychodzących tramwajarzy. Ci wsadzili go do kanału i wylali na niego beczkę zużytej oliwy. Poszliśmy razem do ul. Kraszewskiego, gdzie w okolicach Zakładów Odzieżowych Komuny Paryskiej robotnice krzyczały, że je pozamykano i nie mogą wyjść. Rozwścieczyło to jeszcze tłum, który skandował: "My chcemy chleba", "My chcemy wolności", "My chcemy religii". Wyważono bramę zakładów i wtedy pootwierano też wszystkie hale i robotnice poszły z nami. Złapano sekretarza partii tych zakładów i jeden z młodzieńców włożył mu kosz z papierami na głowę – pisał Stanisław Matyja, przywódca robotniczych wystąpień Poznańskiego Czerwca 1956 r.
Około godz. 9 tłum manifestujących zebrał się na placu Stalina (dziś pl. Mickiewicza). Przed Zamkiem, wówczas siedzibą władz miejskich, demonstranci żądali wyjścia przedstawicieli władzy i przyjazdu premiera Józefa Cyrankiewicza lub pierwszego sekretarza KC PZPR Edwarda Ochaba.
Bizancjum w KW PZPR
Na pl. Stalina dotarła też Aleksandra Banasiak, wtedy 21-letnia pielęgniarka ze szpitala im. Raszei. Tego dnia nie miała jednak dyżuru. – Miał przyjechać ojciec z moim bratem. Brat zdawał egzamin do szkoły geodezyjnej. Wyszliśmy po nich na dworzec. Było około 8:30. Zauważyliśmy, że coś się dzieje, że wszyscy ludzie idą na plac Stalina. Zamiast na dworzec poszliśmy za tłumem – wspomina.
Jak mówi Aleksandra Banasiak, na placu czuć było radość i euforię. – Największe oklaski były, gdy manifestujący deptali czerwone sztandary – opowiada.
Inna grupa weszła do budynku Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej (dziś Collegium Iuridicum przy ul. Święty Marcin) i nakłaniała milicjantów do wzięcia udziału w manifestacji.
W tłumie zebranym na placu Stalina ktoś rozpuścił plotkę o aresztowaniu delegacji Cegielskiego. Manifestanci postanowili ich uwolnić. "Idziemy na Młyńską!" – krzyczano, wskazując adres aresztu.
Ja do nich mówię: "nie wierzcie, ja tam byłem, my wszyscy z tej delegacji wróciliśmy". Stasiu Matyja pomagał mi to mówić. Gdyby była radiofonizacja, to moglibyśmy przekrzyczeć – wspominał Kazimierz Kaniewski.
Uwolnili więźniów, zniszczyli zagłuszacze Wolnej Europy
Zebrany na ul. Czerwonej Armii (dziś Święty Marcin) tłum podzielił się na dwie grupy. Pierwsza ruszyła pod więzienie, z którego uwolniono w sumie 257 więźniów. Druga grupa ruszyła na ul. Kochanowskiego, gdzie z budynku Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego padły pierwsze strzały w kierunku protestujących.
Za godzinę, może trochę później, zobaczyłem na ul. Św. Marcina więźniów w pasiastych ubraniach. Więzienie było rozbite. Mogło to być o wpół do dwunastej. Tam prawdopodobnie zaszła pomyłka, naszych delegatów tam nie było. I znowu ktoś rzucił hasło – "są na Kochanowskiego". I poszli na Kochanowskiego, a co było na Kochanowskiego, to wszyscy doskonale wiemy. Byli zabici i ranni – pisał Kazimierz Kaniewski.
Po drodze do Urzędu Bezpieczeństwa przy ul. Kochanowskiego grupa manifestujących wdarła się do siedziby ZUS przy narożniku ulic Mickiewicza i Dąbrowskiego.
– Wiedzieliśmy, że w tym budynku znajdują się urządzenia zagłuszające. Z ciekawości weszliśmy. Byłem w tych pomieszczeniach, gdzie były urządzenia zagłuszające na ostatnim piętrze – wspominał Jerzy Ziółkowski, wtedy 17-letni pracownik Zakładów Produkcji Pomocniczej Łączności w Poznaniu.
Jak opisuje, ludzie zachowywali się jak w transie. Niszczyli tam wszystko. Z budynku uciekł, gdy usłyszał hałasy dochodzące z zewnątrz. Był przekonany, że to milicja albo wojsko. Gdy zbiegł na dół, okazało się, że na dole zebrał się olbrzymi tłum demonstrantów.
Z benzyną na ubeków i czołgi
Z ul. Dąbrowskiego tłum ruszył na ul. Kochanowskiego, przed siedzibę Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.
– Wyrywaliśmy kostkę brukową i rzucaliśmy do okien. Dopiero po strzałach dotarły do nas butelki z benzyną. Benzynę wylewano z samochodów, które stały na ulicy – opowiadał Brzóska.
Przerażeni sytuacją ubecy otworzyli ogień. Najpierw padły strzały ostrzegawcze, potem w kierunku ludzi.
Strzelano z UB oraz z dachu wysokiego budynku przy ul. Słowackiego. Wyjęto z dachu dachówkę. Przez ten otwór strzelano. (…) Dość długo stałem na narożniku ul. Jarosława Dąbrowskiego i obserwowałem, jak grupa młodych ludzi ostrzeliwała zza tramwaju Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Natomiast kto z postronnych przechodził krzyżówkę Dąbrowskiego i Kochanowskiego, narażał się na postrzał. Wołaliśmy, aby uważać i nie przechodzić, lecz wielu mimo strzeżenia przechodziło i padało rannych lub martwych – opisywał Feliks Sztul.
Wkrótce na ulicę Dąbrowskiego od strony Rynku Jeżyckiego wjechały pierwsze czołgi. Wszyscy przygotowali się. Gdy pierwszy czołg znalazł się na wysokości tego budynku, około 20 m od narożnika, po uprzednim instruktażu, jak obchodzić się z butelkami napełnionymi benzyną, zaczęliśmy podpalać. Nachylało się butelki, aby szmata nasiąkła benzyną, i rzucało się nimi w szczególnie czułe miejsce czołgu, to jest w silniki. Pierwszy czołg dostał parę butelek, z których kilka trafiło w silnik. Zaczął się palić i momentalnie zwrócił się w kierunku Rynku Jeżyckiego. Każdy z następnych czołgów, który zbliżał się do naszego stanowiska, został zasypany lawiną butelek z benzyną. (…) Czołgi wycofały się całkowicie z tego odcinka – wspominał Sztul.
Żołnierze nie znali prawdy – wysyłano ich, by bronić niepodległości Polski, stłumić "rozruchy proniemieckie" czy ratować miasto po nalocie imperialistycznych amerykańskich spadochroniarzy. Część z nich, gdy zorientowała się w sytuacji, stanęła po stronie manifestantów.
Demonstranci na ulicach Poznania
Robotnicy Zakładów im. Stalina podjęli pod hasłem "Chleba i wolności" strajk generalny
Protesty pod Zamkiem
Na ulice wyszło tysiące ludzi
Protestowały nawet dzieci
Ruch tramwajowy został wstrzymany
Odezwa do mieszkańców Poznania
Okolice zajezdni MPK przy ul. Gajowej
Demonstranci hasła wypisywali także na tramwajach
Zniszczenia na poznańskich ulicach
Ulica Kościuszki
Kula przebiła serce 13-letniego Romka
Pierwsi ranni trafili do szpitala już po godz. 10. Zaraz potem widziałem przez okno, że idzie pierwszy ranny, (…) przestrzał kości ramiennej lewej czy prawej. Potem było dwoje dzieci, a później ludzi rannych było bardzo dużo, łącznie ludzi rannych było może około 300, może nawet więcej – wspomina dr Ireneusz Cieśliński, lekarz ze szpitala im. Raszei.
Rannych kładziono początkowo na noszach, później, gdy noszy zabrakło, wprost na posadzce przed salą operacyjną. (…) Mimo tempa pracy i maksymalnego wysiłku z naszej strony kilku chorych w roboczych kombinezonach, w wieku 20-30 lat, zmarło jeszcze przed udzieleniem pomocy – pisał dr Henryk Karoń.
Wśród ofiar był chłopiec, 13-letni Romek Strzałkowski. Zginął jako jeden z pierwszych, na ul. Kochanowskiego. Kula przebiła mu serce. Okoliczności jego śmierci nie udało się ustalić do dziś.
13-letni uczeń szkoły muzycznej 28 czerwca wyszedł rano z domu, żeby kupić kilka plasterków szynki na śniadanie. Po zakupy wysłała go matka. Około godz. 16 ktoś wezwał pomoc "do rannego", który miał znajdować się w garażach przy ul. Krasińskiego. Pielęgniarki odnalazły ciało Romka siedzące na krześle i oparte o kij od szczotki. Chłopiec ubrany był w szarą koszulę z perłowymi guzikami. Jedna z pielęgniarek dostrzegła na lewej piersi ofiary, w okolicy serca plamy krwi i ślady po kuli.
– Pani Strzałkowska chciała leżeć koło swojego syna. Krzyczała, rzucała się. Musieliśmy dać jej środki uspokajające – wspomina Aleksandra Banasiak.
Bezpieka wmawiała rodzicom, że chłopca postrzelili manifestanci. Ktoś jednak widział, że Romek zginął, bo podniósł biało-czerwony sztandar, który upuściły tramwajarki. Tej wersji historykom nigdy nie udało się potwierdzić.
Jedną z ofiar był ojciec Jadwigi Jankowskiej-Laseckiej. Kolega, który stał wtedy przy mnie, krzyknął: "Jezu, trafili twojego tatę". Podbiegłam, uniosłam głowę. To był mój ojciec. Zaczęłam wzywać pomocy. Zatrzymano karetkę-bagażówkę, ale nie było już gdzie ustawić w niej noszy. Sanitariusz powiedział, że może otworzyć mi prowizoryczne siedzenie z boku, tylko czy utrzymam ojca. Całą drogę do Szpitala Św. Józefa leżał na moich rękach. Płakałam, ręce zdrętwiały mi strasznie. Ojca od razu zabrali na salę operacyjną, a mnie wyrzucili za drzwi. Po chwili udało mi się tam znowu wejść. Zobaczyłam plecy odchodzącego księdza i jak przykrywają ojca prześcieradłem. Później dowiedziałam się, że przywiozłam go już martwego. Dostał prosto w serce – wspominała.
"Jak wy możecie tam iść, przecież to nasi wrogowie!"
Rannym na ulicach pomagała między innymi Aleksandra Banasiak. – Gdy ludzie zaczęli krzyczeć: "ratunku, pomocy, są ranni!", zeszłam do szpitala, wzięłam opatrunki i wyszłam na ulicę – wspomina.
Do godz. 20 pomagała poszkodowanym na ulicach Mickiewicza, Poznańskiej i Kochanowskiego. Opatrywała zarówno manifestantów, jak i funkcjonariuszy UB.
– Było dwóch lekarzy. Jak wchodziliśmy, były straszne gwizdy i krzyki. "Jak wy możecie tam iść, przecież to nasi wrogowie!" – krzyczano. Lekarze mówili, że takie jest nasze posłannictwo – wspomina Banasiak.
W budynku było kilku zabitych i rannych. – Na końcu lekarze zapytali oficera UB, jak to wszystko się zaczęło. Powiedział, że najpierw manifestanci ruszyli na nich z kamieniami, później butelkami z benzyną. Wtedy wzięli hydranty z wodą i rozganiali towarzystwo. Gdy zobaczyli, że jest kulana beczka z benzyną, to – by nie dopuścić do podpalenia Urzędu Bezpieczeństwa – użyli broni – mówi.
To się przydało podczas procesu. Śledztwo prowadzono bowiem tak, by udowodnić, że to manifestanci pierwsi sięgnęli po broń. – Mecenas Hejmowski powołał nas na świadków i zeznawaliśmy, że to UB-owcy pierwsi strzelali – mówi.
W kolejnych godzinach walki przeniosły się na całe miasto i poza nie. Rozbrojono komisariaty i posterunki Milicji Obywatelskiej. Wieczorem powstańcy m.in. wypuścili na wolność więźniów obozu w Mrowinie.
Francuzi wołali "Vive la Pologne!"
Część manifestujących weszła na teren Międzynarodowych Targów Poznańskich. – Oficjalna wersja była taka, że dyrektor Stefan Askanas kazał otworzyć wejścia. Pochód spokojnie przeszedł przez targi, nie dokonując żadnych zniszczeń i kradzieży. Prawda jest jednak trochę inna – mówi Tomasz Mikszo, archiwista Międzynarodowych Targów Poznańskich. – Nastrój był radosny i podniosły.
Jak czytamy w notce sporządzonej przez kierownika Komisariatu Targowego Milicji Obywatelskiej, pierwsze grupy demonstrantów wtargnęły na tereny targowe około godz. 10.30.
Świadkiem tych zdarzeń był 13-letni Leszek Muth. – Z kolegami kręciliśmy się w okolicy mostu Dworcowego. W pewnym momencie zobaczyliśmy wyjeżdżający z bramy Targów Poznańskich lśniący kabriolet – samochód, jakiego nigdy wcześniej nie widzieliśmy. Siedziało w nim kilka osób z giwerami. Prawdopodobnie grupa demonstrujących porwała go z jakiego zagranicznego pawilonu. To auto – z wyglądu przypominające chevroleta impalę – skręciło w kierunku ul. Bukowskiej. Nigdy więcej go już nie widzieliśmy, nikt też nie potwierdził mi, że takie zdarzenie miało miejsce na targach – mówi.
Część zagranicznych gości utrwalała wydarzenia kamerami, by potem sprzedać nagrania w Berlinie. Wśród nich byli zagraniczni dziennikarze.
Czwartek, godzina czternasta. Stałam w oknie prywatnego mieszkania na ul. Roosevelta, w odległości 400 metrów od budynku państwowej policji bezpieczeństwa. Karabiny maszynowe grzechotały bezustannie. Ciągle powtarzała się ucieczka zastraszonego tłumu do bram domów. Trzy ciężkie czołgi T-34 z hałasem przetoczyły się mokrymi od deszczu ulicami i stanęły pod oknami. Jakaś kobieta przymocowała flagę na wieży czołgu… Ze łzami w oczach śpiewali starą polską pieśń kościelną "Boże, coś Polskę". Francuscy uczestnicy Targów krzyczeli do tłumu "Vive la Pologne!"
Annemarie Doherr z "Frankfurter Runderschau"
Annemarie Doherr z "Frankfurter Runderschau", przebywająca wtedy w Poznaniu, wspominała, że pierwsze strajki miały miejsce już 21 czerwca. Wtedy zignorowały je komunistyczne władze. Jej kolega Heinz Brestel widział, jak oficer każe żołnierzowi strzelać do tłumu. Gdy ten odmówił, oficer zabił go na oczach protestujących. Chwilę później oficera zabił rozwścieczony tłum. – Dziennikarze wyjeżdżali z Poznania i jechali do Berlina. Stamtąd informowali o powstaniu – wyjaśnia Mikszo.
The Illustrated London News o Czerwcu '56
Biuletyn informacyjny nr 7 Wolna Europa wrzesień 1956
Fotografia z biuletynu informacyjnego nr 7 Wolna Europa wrzesień 1956
Pogrzeb studenta - fotografia z biuletynu informacyjnego nr 7 Wolna Europa wrzesień 1956
Fotografia z biuletynu informacyjnego nr 7 Wolna Europa wrzesień 1956 r.
fotografia z biuletynu informacyjnego nr 7 Wolna Europa wrzesień 1956
Fotografia z biuletynu informacyjnego nr 7 Wolna Europa wrzesień 1956
28 czerwca 1956 przed Zamkiem - fotografia z biuletynu informacyjnego Wolna Europa
Fotografia z biuletynu informacyjnego nr 7 Wolna Europa wrzesień 1956 r.
Część tytułowej strony biuletynu informacyjnego Wolna Europa z września 1956 r.
28 czerwca 1956 r. uczestnicy pochodu na terenie MTP. Fotografia z biuletynu informacyjnego nr 7 - wrzesień 1956 Wolnej Europy
Dzisiaj uśmiech Chruszczowa zawiedzie, uśmiech, którym obdarza on zachodni świat od czasu zainicjowania antystalinizmu… Świat zachodni, który pod wpływem tego uśmiechu zaczynał mięknąć, nie może przeoczyć tego sygnału z Polski
"Berliner Morgenpost"
W godzinach popołudniowych od strony ulicy Grunwaldzkiej weszła na teren Targów grupa manifestantów ze skrwawionym sztandarem narodowym, przeszła przez teren targowy i opuściła go wejściem głównym przy ul. Głogowskiej, kierując się do centrum miasta – pisał Fichna.
Leszek Muth wraz z kolegami postanowił wrócić do domu przy ul. Pułaskiego. – Po drodze minęliśmy budynek ubezpieczalni. Widzieliśmy zrzucony sprzęt do zagłuszania sygnału radiowego. Gdy dotarliśmy już na Pułaskiego, z północy, od Biedruska nadjeżdżały czołgi. Wdrapaliśmy się na nasyp kolejowy, by śledzić z niego rozwój wypadków. Ledwo na niego weszliśmy, a nad naszymi głowami świsnęły kule. Na dachu jednego z domów stał snajper, który strzelał do wszystkiego, co się rusza – opowiada.
"Agentom wroga udało się sprowokować zamieszki"
O godz. 21 wprowadzono w Poznaniu godzinę milicyjną, która obowiązywała do godz. 4 rano następnego dnia. Mimo to walki w kilku miejscach Poznania nie ustały. Po godz. 1:30 rozpoczęto intensywne aresztowania. Ludzi zatrzymywano m.in. na podstawie zdjęć zrobionych z ukrycia przez UB (stąd na niektórych zdjęciach zasłonięte są rogi). Zagraniczna prasa, by uchronić strajkujących przed represjami, na fotografiach zamazywała im twarze.
Komunistyczne władze zajścia z Poznania starały się zatuszować. Na drugi dzień w prasie ukazała się depesza Polskiej Agencji Prasowej opisująca wydarzenia w Poznaniu:
W dniu 28 bm. doszło do poważnych zaburzeń na terenie miasta Poznania. Od pewnego czasu agentura imperialistyczna i reakcyjne podziemie starały się wykorzystać trudności ekonomiczne i bolączki w niektórych zakładach Poznania dla sprowokowania wydarzeń przeciwko władzy ludowej. (…) Agentom wroga udało się sprowokować zamieszki uliczne.
58 ofiar śmiertelnych, kilkuset rannych
29 czerwca do godz. 17 wojsko likwidowało ostatnie punkty oporu w całym mieście. W większości zakładów w Poznaniu nie podjęto pracy. O 19.30 w radiu przemówienie wygłosił premier Józef Cyrankiewicz.
W wyniku dwudniowych starć na ulicach miasta – według badań IPN – co najmniej 58 osób zginęło (w tym kilku żołnierzy i funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa), a kilkaset zostało rannych (wśród nich pacyfikujący demonstrację i ranni w wyniku ostrzału budynków służby bezpieczeństwa przez robotników). Około 700 osób aresztowano.
Zdaniem historyków Poznański Czerwiec doprowadził do zmian politycznych w Polsce w październiku 1956 r. Przywódcą PZPR został wówczas Władysław Gomułka, z więzień wypuszczono więźniów politycznych czekających na proces.
Oficjalna zmiana interpretacji Poznańskiego Czerwca nastąpiła dopiero po przemówieniu Władysława Gomułki na VIII Plenum KC PZPR (21 października 1956 r.).
Wielką naiwnością polityczną była nieudolna próba przedstawienia bolesnej tragedii poznańskiej jako dzieła agentów imperialistycznych i prowokatorów. Agenci i prowokatorzy zawsze i wszędzie mogą być i działać. Ale nigdy i nigdzie nie mogą decydować o postawie klasy robotniczej.
(…)
Przyczyny tragedii poznańskiej i głębokiego niezadowolenia całej klasy robotniczej tkwią u nas w kierownictwie partii, w rządzie. Materiał palny zbierał się całe lata. Sześcioletni plan gospodarczy, reklamowany w przeszłości z wielkim rozmachem, jako nowy etap wysokiego wzrostu stopy życiowej, zawiódł nadzieje szerokich mas pracujących. Żonglerka cyframi, która wykazała 27-procentową zwyżkę płac realnych w sześciolatce, nie udała się. Rozdrażniła tylko bardziej ludzi. Trzeba było wycofać się z pozycji zajętej przez kiepskich statystykówFragment przemówienia Władysława Gomułki na VIII Plenum KC PZPR (21 października 1956 r.)
Wspomnienia uczestników wydarzeń Poznańskiego Czerwca 1956 r. pochodzą z książki "Poznański Czerwiec 1956", pod red. J. Maciejewskiego i Z. Trojanowiczowej oraz ze strony czerwiec56.ipn.gov.pl
Komentarze (5)
Minęło grupo ponad pół wieku od tych wydarzeń. A ich bohaterowie mnożą się jak ulęgałki. To samo dotyczy uczestników Powstania Warszawskiego. Czy ktoś może wyjaśnić mi ten fenomen?
- 0Tyle osób ocenia komentarz pozytywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- 0Tyle osób ocenia komentarz negatywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- podziel się
- zgłoś naruszenie
- Udostępnij komentarz w:
- kopiuj link
zdzichkom1....maja co chcieli. szkoda ofiar ale na głupote ludzka nic nie pomoże
trzeba być niespełna rozumu aby napisać takie słowa...
- 1Tyle osób ocenia komentarz pozytywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- 0Tyle osób ocenia komentarz negatywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- podziel się
- zgłoś naruszenie
- Udostępnij komentarz w:
- kopiuj link
to było pierwsze wykorzystanie robotników dla politycznych celów. chodziło jak w powstaniu warszawskim o andersa na białym koniu. myslano, że da sie przejąć władzę.maja co chcieli. szkoda ofiar ale na głupote ludzka nic nie pomoże
- 3Tyle osób ocenia komentarz pozytywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- 4Tyle osób ocenia komentarz negatywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- podziel się
- zgłoś naruszenie
- Udostępnij komentarz w:
- kopiuj link
Żeby nikt nie był zdziwiony, gdy się niedługo okaże, ze dzisiejsza sytuacja w kraju spowoduje podobne efekty.....Wiele obiecanek i wiele strachu.....Gdy sobie ludzie skoczą do gardeł, będzie za późno....Dziś jeszcze można to zatrzymać..........
- 10Tyle osób ocenia komentarz pozytywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- 1Tyle osób ocenia komentarz negatywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- podziel się
- zgłoś naruszenie
- Udostępnij komentarz w:
- kopiuj link
jakos nie wyobarazam sobie w dzisiejszej Polsce protestow z transparentami "chcemy chleba"
- 0Tyle osób ocenia komentarz pozytywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- 1Tyle osób ocenia komentarz negatywnieZaloguj się aby oceniaćOstatnio ocenili:
- podziel się
- zgłoś naruszenie
- Udostępnij komentarz w:
- kopiuj link
