30 lat wolności

Wolna prasa nie istniała. Z gazet, radia i telewizji sączyła się jedynie słuszna narracja. Kampania wyborcza ruszyła w nieprawdopodobnym tempie, a cała Polska została zaklejona wyborczymi plakatami Solidarności. Tak było 30 lat temu. Materiał magazynu "Polska i Świat".

Czerwcowe wybory toczyły się o wielką stawkę, dlatego też Komitet Obywatelski mobilizował wszystkie możliwe siły, a na listach kandydatów pojawiły się nazwiska znane ze świata kultury. Andrzej Wajda, Gustaw Holoubek, Andrzej Łapicki, Andrzej Szczepkowski czy Józefa Hennelowa, to tylko niektóre postaci, które weszły do wybranego w częściowo wolnych wyborach parlamentu 30 lat temu.

- Część z nas stanie przed bardzo dramatyczną decyzją, czy nie pójść na listy wyborcze do Sejmu, czy także do Senatu (...), bo jesteśmy rok po wyborach bezpośrednich do naszych miast czy gmin - mówił w "Faktach po Faktach" prezydent Sopotu Jacek Karnowski, odnosząc się do 21 tez, jakie we wtorek przedstawili w Gdańsku samorządowcy. - Doszliśmy do konstatacji, że jeśli wybory wygrałby PiS, to będzie to początek końca samorządów - mówił prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski.

30 lat temu Polacy zdecydowali o tym, że wolność jest najważniejsza. Reporterka "Faktów" TVN Katarzyna Kolenda-Zaleska rozmawiała z byłym prezydentem Lechem Wałęsą i byłym ministrem finansów Leszkiem Balcerowiczem między innymi o tym, jaką cenę trzeba było za tę wolność zapłacić. Efektem jest książka "Lech, Leszek. Wygrać wolność", zapis pierwszej rozmowy pomiędzy autorami polskiej transformacji, w której politycy odsłaniają kulisy tamtych przemian.

Zasługujemy na lepszą Polskę, tylko że jej kształt w dużym stopniu zależy od nas: od nas samorządowców, od naszych mieszkanek i mieszkańców, więc pora na wypełnienie tej powinności i opowiedzenie się po stronie wartości - powiedziała we wtorek w Gdańsku prezydent tego miasta Aleksandra Dulkiewicz na spotkaniu "Samorządna Rzeczpospolita". Prezydenci kilku miast poinformowali w jego trakcie o inicjatywie zmierzającej do dokonania zmian w funkcjonowania samorządów.

- Musimy odnaleźć w sobie gotowość, także w najbliższych miesiącach, nie tylko do odwagi, nie tylko do determinacji, ale także do dobrych pomysłów i do sensownych zdroworozsądkowych zasad - mówił we wtorkowe popołudnie na gdańskim Długim Targu w 30. rocznicę wyborów 4 czerwca 1989 roku szef Rady Europejskiej Donald Tusk. W trakcie wiecu, który zgromadził tysiące ludzi głos zabrali też były prezydent Lech Wałęsa, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz oraz inni samorządowcy.

Dzień 4 czerwca przeszedł do historii jako wręcz symboliczny dzień odzyskania wolności, mimo że na w pełni wolne wybory trzeba było jeszcze poczekać dwa lata, z wszelkimi tego konsekwencjami - powiedział we wtorek metropolita warszawski kardynał Kazimierz Nycz.

Wybory z 4 czerwca 1989 roku były niezwykle ważnym krokiem na drodze ku wolności - powiedział we wtorek na uroczystym posiedzeniu Senatu premier Mateusz Morawiecki.

W trzydziestą rocznicę narodzin wolnej Polski my, obywatele Rzeczpospolitej, pomni zła, jakim było zamordowanie Prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, łączymy się w nadziei na odnowę życia publicznego w naszej Ojczyźnie - tak rozpoczyna się "Gdańska deklaracja wolności i solidarności" podpisana we wtorek po południu w Gdańsku.

Wspaniale jest widzieć, jaką drogę do wolności przeszła Polska i Polacy - podkreśliła we wtorek ambasador USA w Polsce Georgette Mosbacher. Wpis z okazji 30. rocznicy wyborów czerwcowych 1989 roku zamieściła w mediach społecznościowych.

Niech dzisiejsi ludzie przy władzy pamiętają, że nie byłoby ich, gdyby nie nasze zwycięstwo - mówił były prezydent Lech Wałęsa, który we wtorek w Gdańsku wziął udział w debacie "30 lat polskiej demokracji. Forum Obywatelskie". - 4 czerwca 1989 roku to było wielkie, wielkie polskie zwycięstwo - podkreślił były prezydent Aleksander Kwaśniewski. Z kolei były prezydent Bronisław Komorowski określił czerwcowe wybory mianem "politycznego nokautu" i "zwycięstwa pomimo związanych rąk".

4 czerwca 1989 Polacy poszli na wybory, by - jak się okazało - dać wyraz niezadowoleniu wobec panującego systemu. Komunistyczna partia, która od końca II wojny światowej trzymała kraj twardą ręką, zachwiała się w posadach i kilka miesięcy później przestała istnieć, chociaż mogła liczyć na to, że czerwcowe wybory - owoc kompromisu Okrągłego Stołu - przedłużą jej życie. Stało się inaczej. Po wyborczym trzęsieniu ziemi, po władzę - jeszcze niepełną - sięgnęła Solidarność, a wstrząsy wtórne obaliły komunistyczne reżimy w całym regionie.

30 lat temu przyszła wolność. Komunistyczna gospodarka została zastąpiona przez wolnorynkowy kapitalizm. Rzuciliśmy się na głęboką wodę i szybko dotarliśmy do dna. Po pierwszych trudnych latach zaczęliśmy się jednak piąć i robimy to do dziś. Udało się rozwiązać większość problemów, ale jednocześnie stworzyliśmy nowe.

Rozdanie wyborcze pokazywało, że rzeczywiście układ Okrągłego Stołu pęka. Nie byłem zwolennikiem natychmiastowego powołania naszego rządu. Trochę się bałem, że w sensie kadrowym jesteśmy do tego nieprzygotowani - mówił w "Rozmowie Piaseckiego" w TVN24 profesor Ryszard Bugaj, ekonomista z Polskiej Akademii Nauk, opozycjonista z czasów PRL. Wspominał pierwsze częściowo wolne wybory 4 czerwca 1989 roku. - Jak patrzyłem potem, co się dzieje w parlamencie, to myślałem sobie, że nie miałem racji - przyznał.

W PRL - przynajmniej oficjalnie - na wybory szli prawie wszyscy. Dlatego też dane mówiące o 62 procentowej frekwencji były w 1989 roku negatywnym zaskoczeniem - zarówno dla rządzących, jak i opozycji. Tyle, że do teraz ten wynik w wyborach do Sejmu wciąż jest nie do pobicia.

Wspólnym odśpiewaniem polskiego hymnu, tortem i podpisaniem proklamacji Deklaracji Wolności i Solidarności uczczona zostanie we wtorek w Gdańsku 30. rocznica wyborów z 4 czerwca 1989 roku. Po południu planowany jest wiec z udziałem Donalda Tuska i Lecha Wałęsy.

- Dla mnie 4 czerwca to był Żoliborz, kiedy głosowałem na stronę solidarnościową i to był wielki dzień wielkiej radości - mówił w 'Kropce nad i" w TVN24 Muniek Staszczyk, wspominając okres transformacji ustrojowej i wybory 4 czerwca. - Z całą pewnością był koniec tej szarzyzny, była nadzieja na kolory - dodał Paweł Kukiz.

Dostałem telefon od Janka Lityńskiego, że mam startować do Sejmu. Śmiałem się strasznie i długo, aż Janka chyba zatkało. Ale jak już wystartowałem, to wiedziałem, o jaką stawkę idzie - mówił w "Faktach po Faktach" opozycjonista w czasach PRL Zbigniew Janas. Wraz z Aleksandrem Hallem i Bogdanem Lisem wspominali kampanię wyborczą i pierwsze częściowo wolne wybory 4 czerwca 1989.