Unikatowy nabytek warszawskiego archiwum. Koc i Żaba ocalili dokumenty dla rządu emigracyjnego


Archiwa pułkownika Leona Wacława Koca i Norberta Żaby trafiły do zasobów Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Wśród przekazanych zbiorów znalazły się m.in. rozkazy i mapy wojskowe z lat 1939-1948, a także unikatowe raporty prasowe dla rządu emigracyjnego w Londynie z lat 1940-1946.

Dzięki Marii Kędzierskiej, mieszkającej w Londynie córce Leona Wacława Koca, archiwum pułkownika dyplomowanego piechoty Wojska Polskiego trafiło do Archiwum Państwowego. Zbiory Norberta Żaby, działacza polonijnego, przekazane zostały przez prof. Janusza Korka. Wśród przekazanych Archiwum materiałów znalazło się kilka tysięcy dokumentów i fotografii. - Mój ojciec, choć był żołnierzem, był także historykiem. Gdy tylko mógł, zakupił najlepszy aparat fotograficzny, jaki był dostępny i wykonywał zdjęcia, następnie dokładnie je opisując - powiedziała podczas poniedziałkowej konferencji prasowej w Warszawie Maria Kędzierska.

Epopeja II Korpusu Polskiego

Na zbiór składa się dokumentacja aktowa i fotograficzna głównie z lat 1939-1948. Oprócz dokumentów, jak legitymacje, życiorysy, kwestionariusze ewidencyjne i rękopisy, spuścizna zawiera materiały wytworzone przez władze jednostek Armii Polskiej na terenie Rosji i Bliskiego Wschodu będących częścią Polskich Sił Zbrojnych w czasie II wojny światowej.

Dodatkowo zbiór zawiera kilka tysięcy unikatowych fotografii, obrazujących historię II Korpusu Polskiego, od początku jego powstania w Rosji, poprzez ewakuację przez Środkowy Wschód i demobilizację w Wielkiej Brytanii.

- W tych dokumentach znajdują się m.in. rozkazy dowódców poszczególnych jednostek, raporty sytuacyjne, stany ewidencyjne, korespondencja wojskowa, szkice oraz mapy - poinformowała mgr Anna Wasilewska. - Ponadto periodyki, tygodniki, kwartalniki, jednodniówki i wydawnictwa okolicznościowe, przeznaczone dla żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Wschodzie - dodała. Zawartość archiwum Żaby tworzą raporty prasowe i sytuacyjne Poselstwa RP w Sztokholmie dla Ministerstwa Informacji i Dokumentacji w Londynie z lat 1940-1946, korespondencja z "Kulturą" oraz innymi wydawnictwami polskimi i zagranicznymi, odczyty, artykuły oraz korespondencja m.in. z Jerzym Giedroyciem, Czesławem Miłoszem, Witoldem Gombrowiczem, Stefanem Kisielewskim, Gustawem Herlingiem-Grudzińskim, Władysławem Bartoszewskim i Jarosławem Iwaszkiewiczem. - Strach pomyśleć, że to archiwum mogłoby nigdy do nas nie trafić. Na pewnym etapie dokumenty Norberta Żaby zostały dosłownie wyrzucone na śmietnik - podkreślił dr Sławomir Łukasiewicz z lubelskiego oddziału IPN. - W zbiorach znajduje się dokumentacja, dotycząca książek emigracyjnych, szmuglowanych do Polski w czasie "zimnej wojny" za środki amerykańskie. Dodatkowo wykaz książek z Biblioteki Noblowskiej, która także służyła jako "kanał przerzutowy" - dodał.

Koc i Żaba ratują "kawał polskiej historii"

Leon Wacław Koc (1892 - 1954) był pułkownikiem dyplomowanym piechoty Wojska Polskiego, oficerem 5. Pułku Piechoty Legionów. W czasie II wojny światowej był dowódcą garnizonu Kowel. Od października 1939 r. do sierpnia 1941 przebywał w niewoli. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski został zwolniony i mianowany dowódcą Ośrodka Organizacyjnego Armii Polskiej w ZSRR. Koc był czterokrotnie odznaczany Krzyżem Walecznych, ponadto otrzymał m.in. Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari. Norbert Żaba (1907 - 1994) był dyplomatą, działaczem emigracyjnym i współpracownikiem paryskiej "Kultury". Od 1935 r. pełnił funkcję attache prasowego Poselstwa RP w Helsinkach, był korespondentem PAT w Berlinie, attache prasowym Poselstwa RP w Kopenhadze i w Sztokholmie. Po II wojnie światowej pełnił funkcję prezesa Zjednoczenia Polskiego w Szwecji, angażował się w promocję kultury polskiej w Skandynawii. W 1980 r. otrzymał Nagrodę Przyjaźni i Współpracy "Kultury", z okazji ukazania się 400. numeru pisma. W zasobach Archiwum Akt Nowych znajdują się dokumenty ambasad i konsulatów oraz ministerstw Rządów RP na Uchodźstwie, m.in. ministerstwa spraw wewnętrznych, spraw zagranicznych, pracy i opieki społecznej, sprawiedliwości, skarbu oraz przemysłu, handlu i żeglugi.

Miliony unikatów za jednym kliknięciem

Poniedziałkowe podpisanie aktów darowizny, przekazania archiwów Koca i Żaby zostało uzupełnione prezentacją dokumentów Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie w serwisie internetowym. Na stronie www.szukajwarchiwach.pl opublikowane zostaną dokumenty Ministerstwa Odbudowy Administracji Publicznej, Ministerstwa Informacji i Dokumentacji oraz Ministerstwa Prac Kongresowych Rządu RP z lat 1939-1948. Dokumenty te obrazują organizację i działalność tych placówek a także innych urzędów centralnych RP oraz Rządu RP na Emigracji we Francji. - Materiały zostaną udostępnione nieodpłatnie, bez konieczności rejestrowania się. Można będzie je sobie ściągnąć na własny komputer - zaznaczył dyrektor Narodowego Archiwum Cyfrowego Wojciech Woźniak. Jak podkreślił - obecnie dostępne jest niemal osiem milionów skanów dokumentów. Najobszerniej prezentowana jest dokumentacja Ministerstwa Prac Kongresowych Rządu RP. Składają się na nią m.in. analizy stosunków Polski z ZSRR i Niemcami w trakcie i po zakończeniu wojny, sytuacji gospodarczej w powojennej Europie, granic, strat wojennych i odszkodowań.

Autor: rf//bgr / Źródło: PAP

Pozostałe wiadomości

Prezydent Andrzej Duda zawetował nowelizację ustawy zakładającą dostęp do tabletki "dzień po" bez recepty od 15. roku życia. W sieci zawrzało. Politycy komentują decyzję głowy państwa.

Weto Andrzeja Dudy w sprawie tabletki "dzień po". Fala komentarzy w internecie

Weto Andrzeja Dudy w sprawie tabletki "dzień po". Fala komentarzy w internecie

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent po raz kolejny rozczarował miliony polskich kobiet i dziewcząt - powiedziała w TVN24 ministra zdrowia Izabela Leszczyna komentując decyzję Andrzeja Dudy o zawetowaniu noweli ustawy w sprawie tabletki "dzień po" bez recepty dla osób powyżej 15. roku życia. Leszczyna mówiąc o "planie B" przekazała, że "mamy przygotowane rozporządzenie". Dodała, że farmaceuta będzie mógł wystawić taką apteczną receptę i wydać tabletkę.

Prezydent wetuje ustawę w sprawie tabletki "dzień po". Leszczyna o "planie B": mamy przygotowane rozporządzenie

Prezydent wetuje ustawę w sprawie tabletki "dzień po". Leszczyna o "planie B": mamy przygotowane rozporządzenie

Źródło:
TVN24

Z autentycznym niepokojem obserwujemy doniesienia medialne dotyczące aktywności prokurator Ewy Wrzosek i podjęcia przez nią, na wniosek jednego z ówczesnych posłów, działań związanych z mediami publicznymi - oświadczył w piątek Zarząd Stowarzyszenia Prokuratorów "Lex Super Omnia". Jak podkreślono, "wystąpienia publiczne Wrzosek należy traktować jako wypowiedzi dokonywane wyłącznie w jej własnym imieniu".

Sprawa działań Ewy Wrzosek. Stanowisko Zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów "Lex Super Omnia"

Sprawa działań Ewy Wrzosek. Stanowisko Zarządu Stowarzyszenia Prokuratorów "Lex Super Omnia"

Źródło:
tvn24.pl

Ścięty pień przygniótł grupę przedszkolaków podczas wycieczki do nadleśnictwa Klęskowo w Szczecinie. Do szpitala trafiło czworo dzieci, są na obserwacji. - Drzewo zostało ścięte rok temu. Pień był odsunięty od szlaku turystycznego. Prawdopodobnie dzieci na niego weszły i wtedy się osunął - wyjaśnia nadleśniczy.

Ścięty pień przygniótł grupę przedszkolaków. Wstępne przyczyny wypadku

Ścięty pień przygniótł grupę przedszkolaków. Wstępne przyczyny wypadku

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24, tvn24.pl

Alan Beroud został nowym prezesem Polskich Kolei Państwowych. Decyzję w tej sprawie podjęło w piątek walne zgromadzenie spółki. Wcześniej tego dnia ze stanowiska szefa PKP został odwołany Krzysztof Mamiński.

Jest nowy szef PKP

Jest nowy szef PKP

Źródło:
tvn24.pl

Dzięki wspólnej akcji śledczych z Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej, szwedzkich i estońskich policjantów oraz funkcjonariusza Agencji Frontex udało się udaremnić wywóz mercedesa należącego do firmy leasingowej ze Szwecji.

Auto warte ponad milion złotych miało trafić do Rosji

Auto warte ponad milion złotych miało trafić do Rosji

Źródło:
BiOSG

Na poligonie wojskowym w regionie Mongolia Wewnętrzna w Chinach zbudowano makietę dzielnicy rządowej w Tajpej, stolicy Tajwanu - podał portal Business Insider. Zdaniem tajwańskich ekspertów celem tych działań może być ćwiczenie bombardowań i ataków rakietowych.

Makieta dzielnicy rządowej w Tajpej na chińskiej pustyni. "Sygnalizuje zamiar"

Makieta dzielnicy rządowej w Tajpej na chińskiej pustyni. "Sygnalizuje zamiar"

Źródło:
PAP, Business Insider

Na Wielkiej Wyspie Braila w delcie Dunaju znaleziono fragmenty, które prawdopodobnie pochodzą z obiektu powietrznego - poinformowało rumuńskie ministerstwo obrony. Wojsko bada, czy był to dron, który mógł zostać zestrzelony w czasie ataku Rosjan na Ukrainę.

Rumunia. W pobliżu granicy z Ukrainą znaleziono fragmenty drona

Rumunia. W pobliżu granicy z Ukrainą znaleziono fragmenty drona

Źródło:
PAP, g4media

Nie żyje amerykański aktor Louis Gossett Jr., miał 87 lat. Gossett był pierwszym Afroamerykaninem, który zdobył nagrodę Oscara za drugoplanową rolę męską. Największą sławę przyniosły mu m.in. role w filmach "Oficer i dżentelmen", "Żelazny Orzeł", "Punisher", "Watchmen", "Kolor purpury".

Nie żyje Louis Gossett Jr., pierwszy Afroamerykanin, który zdobył Oscara za rolę drugoplanową

Nie żyje Louis Gossett Jr., pierwszy Afroamerykanin, który zdobył Oscara za rolę drugoplanową

Źródło:
Reuters, Guardian, tvn24.pl

18-latek zmarł w szpitalu na skutek obrażeń odniesionych w wypadku, do którego doszło w nocy z czwartku na piątek na ulicy Budowlanych w Opolu. Mężczyzna nie reagował na polecenia policjantek. W pewnym momencie przyśpieszył, rozpędzając auto do 200 kilometrów na godzinę. Kierujący stracił jednak panowanie nad pojazdem i uderzył w słup. Siła uderzenia była tak duża, że auto rozpadło się na kawałki.

"Ominął radiowóz i rozpędził się do 200 kilometrów na godzinę". Uderzył w słup, 18-latek nie żyje

"Ominął radiowóz i rozpędził się do 200 kilometrów na godzinę". Uderzył w słup, 18-latek nie żyje

Źródło:
tvn24.pl

Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła inspekcję w Muzeum Narodowym w Warszawie. Ta wykazała, że w najważniejszym polskim muzeum zaginęło ponad 100 dzieł sztuki. Część udało się już odnaleźć.

Zaginięcie ponad 100 dzieł w Muzeum Narodowego. "Część udało się odzyskać"

Zaginięcie ponad 100 dzieł w Muzeum Narodowego. "Część udało się odzyskać"

Źródło:
PAP, tvnwarszawa.pl

Miejska komisja wyborcza wykreśliła z listy kandydatów do rady miasta Jacka Tomasiaka, radnego Lubartowa (woj. lubelskie), za którym jego przeciwnik wyborczy wysłał detektywa. Wszystko po to, aby udowodnić, że ten nie może kandydować, bo nie mieszka na terenie miasta, z którego startuje. Sprawa trafiła do sądu, który stwierdził, że Tomasiak utracił w Lubartowie prawo wybieralności. Radny zapowiada złożenie wniosku o unieważnienie wyborów.  

Radny, za którym jeździł detektyw wynajęty przez politycznego rywala, nie wystartuje w wyborach

Radny, za którym jeździł detektyw wynajęty przez politycznego rywala, nie wystartuje w wyborach

Źródło:
tvn24.pl

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad podpisała umowę na zaprojektowanie i wybudowanie drogi ekspresowej S74 między Cedzyną a Łagowem w województwie świętokrzyskim. To najdroższa inwestycja drogowa w historii tego regionu - podkreślono w komunikacie.

Najdroższa inwestycja drogowa w historii województwa. Podpisano umowę

Najdroższa inwestycja drogowa w historii województwa. Podpisano umowę

Źródło:
tvn24.pl

Stworzono system korupcyjny, w którym wykorzystano instytucję publiczną do tego, żeby czerpać z niej jak ze świnki skarbonki - ocenił europoseł i współprzewodniczący Nowej Lewicy Robert Biedroń, odnosząc się do nieprawidłowości w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Zdaniem posła Koalicji Obywatelskiej Michała Szczerby "Adam Bielan działał niczym kadrowy, ustawiając dyrektorów, prezesów spółek zależnych, ale także doradców w tej instytucji".

Śledztwo w sprawie NCBR. "Wykorzystano instytucję publiczną do tego, żeby czerpać z niej jak ze świnki skarbonki"

Śledztwo w sprawie NCBR. "Wykorzystano instytucję publiczną do tego, żeby czerpać z niej jak ze świnki skarbonki"

Źródło:
TVN24

Prezydent Andrzej Duda nie podpisał nowelizacji ustawy o antykoncepcji awaryjnej, zakładającej dostęp do tabletki "dzień po" bez recepty dla osób powyżej 15. roku życia. Jako pierwsza o decyzji prezydenta poinformowała Arleta Zalewska z "Faktów" TVN. Ministra zdrowia Izabela Leszczyna zapowiadała wcześniej, że ma na taką ewentualność przygotowany "plan B".

Prezydent zawetował ustawę w sprawie tabletki "dzień po"

Prezydent zawetował ustawę w sprawie tabletki "dzień po"

Źródło:
TVN24.pl

Prezydent Andrzej Duda zawetował przepisy w sprawie tabletki "dzień po". Jak mówiła prezydencka minister Małgorzata Paprocka, prezydent stanął "na stanowisku konieczności ochrony praw i standardu konstytucyjnego opieki zdrowotnej nad dziećmi". Dodała, że w przekonaniu Andrzeja Dudy dla osób poniżej 18. roku życia "tego typu produkty lecznicze powinny być dostępne pod kontrolą lekarzy".

Weto prezydenta w sprawie tabletki "dzień po". Paprocka o konieczności ochrony praw i standardu konstytucyjnego opieki zdrowotnej nad dziećmi

Weto prezydenta w sprawie tabletki "dzień po". Paprocka o konieczności ochrony praw i standardu konstytucyjnego opieki zdrowotnej nad dziećmi

Źródło:
TVN24

"List od prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Glapińskiego dotarł do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów" - przekazał w odpowiedzi na pytania TVN24 Maciej Wewiór, zastępca dyrektora Centrum Informacyjnego Rządu.

Glapiński pisze do Tuska. "List dotarł do kancelarii"

Glapiński pisze do Tuska. "List dotarł do kancelarii"

Źródło:
TVN24, PAP

Kandydatka na radną stwierdza, że "polityka nie powinna wyglądać jak smutny starszy pan" i na cukierkowej grafice życzy smacznej kawusi, prosząc o głosy wyborców. Nie ona jedna. Ubiegający się o urząd fotografują się z jeżami, surykatkami i końmi, prezentują rekwizyty lub nagie torsy. Czasem rymują, stają na głowie lub sięgają po humor fekalny. Wyścig po fotel w samorządzie zaczyna się od wyścigu o zapadnięcie w pamięć wyborcom. 

Kawusia, siku i stawianie na dwójkę. Walczą o głosy częstochowskim rymem i photoshopem

Kawusia, siku i stawianie na dwójkę. Walczą o głosy częstochowskim rymem i photoshopem

Źródło:
tvn24.pl

Polacy przywiązani są do wielu okołoświątecznych tradycji. Nie zawsze jednak wiemy, skąd wziął się dany zwyczaj i co symbolizuje. Jest tak choćby w przypadku święconki wielkanocnej. Co - i dlaczego - trzeba włożyć do koszyczka?

Święconka wielkanocna. Co włożyć do koszyka?

Święconka wielkanocna. Co włożyć do koszyka?

Źródło:
ethnomuseum.pl, muzeum-radom.pl

"Pobór wraca?", "od piątku wraca obowiązkowa służba wojskowa", "rządzący mają dla nas niespodziankę" - alarmują internauci od kilku dni. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej dotyczące obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej wykorzystano do rozpowszechniania fałszywych informacji i wprowadzających w błąd komentarzy. Wyjaśniamy, o co w nim chodzi.

"Po cichu, w Wielki Piątek" przywracają obowiązkową służbę wojskową? To fejk

"Po cichu, w Wielki Piątek" przywracają obowiązkową służbę wojskową? To fejk

Źródło:
Konkret24

Ponad sto osób trafiło do szpitali w Japonii po spożyciu suplementu diety wytworzonego na bazie beni koji - ryżu fermentowanego z czerwonymi drożdżami. Zmarło pięć osób, ale resort zdrowia w Tokio ostrzegł, że liczba zgonów może jeszcze wzrosnąć.

Pięć osób zmarło po spożyciu suplementu diety w Japonii

Pięć osób zmarło po spożyciu suplementu diety w Japonii

Źródło:
PAP

Premier Donald Tusk stwierdził, że "wojna nie jest już pojęciem z przeszłości", "jest realna" i "możliwy jest każdy scenariusz". "Musimy mentalnie oswoić się z nadejściem nowej epoki - epoki przedwojennej. Z dnia na dzień jest to coraz bardziej widoczne" - dodał w rozmowie z europejskimi redakcjami, w tym z "Gazetą Wyborczą".

Tusk: Musimy się oswoić z nadejściem epoki przedwojennej. Możliwy jest każdy scenariusz

Tusk: Musimy się oswoić z nadejściem epoki przedwojennej. Możliwy jest każdy scenariusz

Źródło:
"Gazeta Wyborcza"
Podstępne morderstwo w Pałacu Łez

Podstępne morderstwo w Pałacu Łez

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Trwa śledztwo dotyczące przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych w związku z wydatkowaniem środków z Funduszu Sprawiedliwości. Doszło do przeszukań i pierwszych zatrzymań. Afery wokół FS wielokrotnie były tematem materiałów na portalu tvn24.pl i w magazynie reporterskim "Czarno na białym" w TVN24. Na bieżąco piszemy też o postępach w śledztwie.

Afery wokół Funduszu Sprawiedliwości, główni bohaterowie, przeszukania i zatrzymania. Najważniejsze materiały 

Afery wokół Funduszu Sprawiedliwości, główni bohaterowie, przeszukania i zatrzymania. Najważniejsze materiały 

Źródło:
tvn24

Blisko połowa uczniów (48 proc.) przyznaje się do codziennego palenia e-papierosów. Eksperci mówią wręcz o pandemii uzależnienia od jednorazówek wśród polskich nastolatków. Ekipa programu "Uwaga!" TVN przeprowadziła prowokację dziennikarską, z której wynika, że osoby sprzedające takie produkty nawet nie pytają o wiek swoich klientów. Tymczasem popularne jednorazówki mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia młodych ludzi.

"Pandemia wapowania" wśród polskich nastolatków.  Eksperci biją na alarm

"Pandemia wapowania" wśród polskich nastolatków. Eksperci biją na alarm

Źródło:
tvn24.pl

Magda Gessler będzie gościnią nowego odcinka programu "Autentyczni". Słynna restauratorka odpowie w nim na pytania zadawane przez osoby ze spektrum autyzmu. Czy sprawiły one problemy Magdzie Gessler? Nowy, świąteczny odcinek "Autentycznych" w Playerze i TVN już w Poniedziałek Wielkanocny o godz. 20. 

Magda Gessler w programie "Autentyczni": Na jedno z pytań nie odpowiedziałam. Stchórzyłam

Magda Gessler w programie "Autentyczni": Na jedno z pytań nie odpowiedziałam. Stchórzyłam

Źródło:
TVN