Kryzys Kubański. 50. rocznica

55 lat po kryzysie kubańskim ujawniono nieznane dotychczas fakty na jego temat. Z archiwów państwowych wydobyto na światło dzienne dokumenty pokazujące, że wojsko USA szykowało się na inwazję oraz okupację Kuby. Zachowały się projekty odezw i ulotek skierowanych do Kubańczyków.

Przywódca rewolucji kubańskiej Fidel Castro pojawił się publicznie po raz pierwszy od kwietnia. Jak podały w sobotę państwowe media, w piątek uczestniczył w czterogodzinnym spotkaniu z 19 serowarami.

W Hawanie rozpoczęły się w środę rozmowy amerykańskich i kubańskich dyplomatów ws. normalizacji stosunków Kuba-USA. Negocjacje potrwają dwa dni i dotyczyć będą przepisów ws. imigracji oraz ustanowienia przedstawicielstw dyplomatycznych w stolicach obu krajów.

Po 13 nerwowych dniach, w czasie których świat stanął na krawędzi atomowej zagłady, nadszedł upragniony finał Kryzysu Kubańskiego.

Gdy doradcy prezydenta Johna Kennedy'ego rozchodzili się w piątek wieczorem pokrzepieni listem od Nikity Chruszczowa, nie spodziewali się, że następny dzień będzie najdłuższym w całym Kryzysie Kubańskim. Przyniesie śmierć i jeszcze jeden list, który niemal wszystko zburzy.

Tego dnia Amerykanie zdecydowali się na zatrzymanie w ramach blokady pierwszego okrętu płynącego na Kubę. Wieczorem nadszedł długo oczekiwany list od Nikity Chruszczowa. Pojawiła się szansa na zakończenie konfliktu.

Dzień po starciu ambasadorów w ONZ prezydent John Kennedy wysłał kolejny list do Nikity Chruszczowa. Kolejne zdjęcia zrobiły amerykańskie samoloty szpiegowskie.

Blokada Kuby obowiązywała już od kilku godzin, gdy do Białego Domu dotarły informacje, że sowieckie statki ani nie zmieniają kursu, ani nie zmniejszają prędkości.

"Poczuliśmy się rozluźnieni. Uczyniliśmy oto pierwszy krok i... żyliśmy, a więc nie jest źle" - wspominał poranek po przemówieniu telewizyjnym swojego brata-prezydenta, Robert Kennedy. 23 października 1962 r. gra o rakiety na Kubie ruszyła przy otwartej kurtynie.

W poniedziałkowy wieczór 22 października 1962 Amerykanie dowiedzieli się o Kryzysie Kubańskim. W telewizyjnym wystąpieniu prezydent John Kennedy ujawnił całemu krajowi, że stoi na progu wojny atomowej.

- Liczył na to, że odpowiedź Kennedy'ego będzie bardziej miękka - tak Siergiej Chruszczow tłumaczy ryzykowną decyzję ojca o wysłaniu broni jądrowej na Kubę. Zdaniem historyka, który dziś mieszka w USA, jednym z najbardziej dramatycznych momentów kryzysu z perspektywy Moskwy było telewizyjne orędzie prezydenta USA.

W niedzielę już wszystko było ustalone. Prezydent Kennedy miał wystąpić z orędziem do rodaków w telewizji, a dyplomacja amerykańska zapewnić poparcie dla Waszyngtonu. W końcu można było powiedzieć światu, o co chodzi.

"O dziesiątej rano połączyłem się z prezydentem telefonicznie – był w Chicago, odebrał telefon w hotelu Blackstone. Zameldowałem, że jesteśmy gotowi. Teraz decyzja należała do niego i on jeden będzie musiał ją podjąć, nie wyręczy go w tym żaden komitet" - tak poranek kolejnego dnia Kryzysu Kubańskiego wspomina Robert Kennedy.

To był kolejny dzień, który doradcom prezydenta minął na wymyślaniu koncepcji poradzenia sobie z kryzysem.

Od chwili, gdy prezydent John F. Kennedy dowiedział się, że na Kubie są radzieckie rakiety balistyczne, minęły trzy dni. Tego dnia wydawało się, że nastąpił przełom i Amerykanie zdecydowali się na sposób do podejścia do problemu.

"Gromyko przybył późnym popołudniem w środę. Prezydent przyjął go w swoim gabinecie. Gromyko zaczął rozmowę od stwierdzenia, że Stany Zjednoczone powinny zaprzestać gróźb wobec Kuby".

Dwie bazy RAF-u, z których miano odpalić amerykańskie pociski balistyczne średniego zasięgu Thor na ZSRR w przypadku ataku sowieckiego na Wielką Brytanię w okresie zimnej wojny, uzyskały status zabytkowych obiektów chronionych (ang. Grade II listing).

"We wtorek, 16 października, tuż po dziewiątej rano, prezydent Kennedy wezwał mnie do Białego Domu. Przez telefon powiedział tylko, że sprawa jest bardzo poważna. Gdy zaraz potem stawiłem się w jego gabinecie, oznajmił, że jeden z naszych samolotów wywiadowczych typu U-2 zakończył właśnie operację nad Kubą, sporządzając serię zdjęć, i że nasz wywiad doszedł do przekonania, iż Rosjanie instalują na wyspie wyrzutnie rakiet z głowicami atomowymi".