Traktat z Lizbony w sposób bardzo ogólny określa kompetencje szefa Rady Europejskiej, na którego w sobotę wybrano premiera Donalda Tuska. Kończące się 30 listopada rządy Hermana Van Rompuya pokazały, że realna władza i wpływy przewodniczącego zależą od polityka, który sprawuje to stanowisko.
Ustanowiony w Traktacie z Lizbony przewodniczący Rady Europejskiej miał być osobą, do której zadzwoni prezydent USA, kiedy zechce "porozmawiać z Europą", ale w Brukseli są wątpliwości, czy Van Rompuy zdołał wypracować sobie aż taki autorytet. Potwierdzają to - zdaniem komentatorów - ostatnie tygodnie, gdy szef Rady zupełnie nie był widoczny w rozmowach dotyczących eskalacji działań Rosji na Ukrainie, oddając inicjatywę głównym unijnym stolicom, w tym przede wszystkim Berlinowi.
Mediator
Wybrany większością kwalifikowaną przez szefów państw i rządów, przewodniczący Rady zwołuje unijne szczyty (czyli posiedzenia Rady Europejskiej) i im przewodniczy, zapewniając ciągłość prac i pomagając - jak stanowi Traktat - "osiągnąć spójność i konsensus" między przywódcami. Za te umiejętności Van Rompuy był powszechnie chwalony.
Sprawozdawca
Po każdym szczycie przewodniczący Rady Europejskiej składa sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu. Ale nie odpowiada przed tą instytucją politycznie ani w żaden inny sposób. Eurodeputowani nie mają też żadnego głosu - odmiennie niż jest to w przypadku Komisji Europejskiej i jej szefa - w procedurze wyboru szefa Rady, który uosabia międzyrządowy, a nie wspólnotowy wymiar europejskiej integracji.
Kadencja przewodniczącego Rady trwa 2,5 roku, ale można ją odnowić. Z takiej możliwości przywódcy skorzystali w przypadku Van Rompuya, który piastował unijny urząd w sumie przez 5 lat.
Reprezentant
Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia również "na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa".
W traktacie nie określono jednak, jak prace między tymi dwoma urzędami mają być podzielone, pozostawiając kwestię tego podziału do rozwiązania w praktyce. Te obowiązki w czasach Traktatu z Nicei należały do szefa rządu kraju, który sprawował półroczne rotacyjne przewodnictwo w UE.
Osobowość
Ekspertka Instytutu Spraw Publicznych (ISP) dr Agnieszka Łada w rozmowie z PAP przyznaje, że wiele zależy nie tylko od oficjalnych kompetencji szefa Rady, ale cech piastującej ten urząd osoby. A także od tego, na ile unijne stolice pozwalają mu działać. Van Rompuy został wybrany, gdyż już wcześniej sprawdził się jako dobry negocjator na rodzimej, belgijskiej scenie politycznej, "jako polityk, który umie łączyć różne głosy i doprowadzać do kompromisu".
Gdy został mianowany, Van Rompuy był osobą dość mało znaną szerokiej opinii publiczne w Unii Europejskiej. Od niecałego roku stał na czele belgijskiego rządu. Nie ukrywał, że nie jest człowiekiem wielkiej charyzmy. Zgodnie z zapowiedziami był przewodniczącym "dyskretnym", nie wybiegającym poza kompetencje traktatowe swej funkcji, a także dbającym o to, by decyzje zapadały w duchu kompromisu wszystkich państw UE.
Według ekspertki przykład Belga pokazuje, "jak wiele znaczy osoba, która piastuje tę funkcję". "Van Rompuy nadał pewien ton, a po tych paru latach Rada Europejska jako instytucja jest zdecydowanie mocniejsza niż wtedy, gdy obejmował on stanowisko" - podkreśla.
Ekspertka przypomina, że kluczową rolę Van Rompuy odgrywał w momencie kryzysu strefy euro. Potem jego znaczenie wzrosło, gdy zaczął także przewodniczyć szczytom krajów strefy euro. Donald Tusk przejmie po nim także te obowiązki.
Rada Europejska czyli co?
Rada Europejska to instytucja unijna mająca wyznaczać ogólne kierunki rozwoju Unii Europejskiej. Tworzą ją szefowie państw i rządów Unii. O ile Komisja Europejska jest naczelnym organem UE w wymiarze wspólnotowym, to Rada Europejska pełni tę samą funkcję na płaszczyźnie międzyrządowej.
W jej pracach bierze też udział wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
Rada Europejska wybiera swojego przewodniczącego, szefa unijnej dyplomacji, wskazuje także, w oparciu o wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego kandydata na szefa Komisji Europejskiej. RE mianuje zatwierdzony przez Parlament skład KE.
Nie należy jej mylić z Radą Unii Europejskiej (głównym organem decyzyjnym Unii), ani też z Radą Europy - międzynarodową organizacją rządową, która skupia prawie wszystkie państwa Europy.
Rada Europejska spotyka się dwa razy w półroczu - raz w Brukseli, raz w państwie sprawującym prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
Autor: dln,kło//gak / Źródło: PAP, tvn24.pl